پیشگفتار
سالمندي روندي طبيعي ، اجتناب ناپذير و غير قابل بازگشت است كه اززماني كه زاده مي شويم آغاز مي شود.
امروزه بالغ بر 600 میلیون نفر از جمعیت جهان را افراد 60 سال و بالاتر تشکیل می دهند.
پروسه سريع سالخوردگي جمعيت از دستاوردهاي توسعه نظير بهبود شرايط اقتصادي –اجتماعي،ارتقاء وضعيت بهداشت، تغذيه، مسكن وپيشرفت دانش وفن آوري پزشكي مي باشد كه ازعوامل عمده افزايش اميد به زندگي به شمارمي آيند. اين تحولات همراه با معرفي روشهاي موفق كنترل مواليد كه آن را نيز بايد از دستاوردهاي توسعه دانست سبب افزايش درصد سالمندان دركل جمعيت شده است .
لذا بر همین اساس جهان و از جمله کشور ما نیز به سرعت در حال پیر شدن می باشد و نسبت افراد 60 ساله و بالاتر به کل جمعیت در حال افزایش است. در کشور ما نیز با توجه به آمار سرشماری نفوس مسکن از سال 1335 تا 1390 درصد افراد بالای 60 سال به کل جمعیت بیش از6/4 افزایش یافته است در حالی که رشد جمعیت در فاصله 50 ساله 7/3 درصد بوده است واين فاصله، تركيب سني جمعیت را به سوي پير شدن سوق ميدهد.
بر اساس گزارش دفتر مدیترانه شرقی سازمان بهداشت جهانی ، پیش بینی می شود ، در منطقه مدیترانه شرقی، در سال 2025میلادی میزان جمعیت سالمندی به 7/8 درصد و تا قبل از سال 2050به 15 درصد از کل جمعیت منطقه افزایش یابد و جمعیت سالمندان در کشورمان تا سال 2025 میلادی به بیش از 10 درصد و تا سال 2050 میلادی به حدود 7/21 درصد برسد.
موضوع سلامتي و ارتباط آن با افزايش سالهاي زندگي در عصر حاضر چالشهاي فراواني را بوجود آورده است و روند شتابان سالمند شدن جهانی جمعیت، بر نیازهای اجتماعی و اقتصادی تحمیل شده بر تمام کشورها از جمله کشورما مي افزايد. خلاصه آن كه جوانان پر تعداد امروزي، سالمندان فرداي ايران خواهند بود و كشورمان بايد خود را براي شرايط ويژه اي آماده و مهيا سازد. چرا كه انبوه سالمندان فرداي ايران، به مقتضاي شرايط سني، روحيات و مطالبات دوران سالمندي، بيماريها و مشكلات فيزيكي و جسمي و رواني آن و... شرايطي غير از واقعيات جمعيت جوان امروز ايران را ايجاب خواهند نمود.
اهداف اجرای برنامه خدمات نوین سالمندان
- تامین حفظ و ارتقای سلامت سالمند به گونه ای که سالمندی که در هر مکان، زمان و به هر دلیل که متقاضی استفاده از خدمات بهداشتی درمانی سالمندی است بتواند از این خدمات بهره بگیرد و دریافت خدمات یاد شده باعث دستیابی به سالمندی سالم و یا مستقل گردد
- بهبود کیفیت زندگی سالم در راستای سلامت جسمی، روانی در راستای تعهدات ملی و بین المللی
اجزای برنامه سالمندان معاونت بهداشتی استان
- ادغام برنامه خدمات نوین سلامت سالمندان بر اساس دستور العملهای وزارت متبوع در کلیه شهرستانهای استان توسط بهورزان ،کارشناسان مراقب سلامت و بهورزان وپزشکان
- اجرای برنامه شیوه زندگی سالم در دوره سالمندی
- راه اندازی کانون های دوستدارسالمند در شهر تبریز وسایر شهرستانهای تابع استان
♦ برنامه خدمات نوین سالمندان
برنامه مراقبت های ادغام یافته و جامع سالمندی بر اساس بیماری های شایع دوران سالمندی بصورت ارزیابی ( بررسي عوامل خطر معاينه و آزمايشات عمومي و تخصصي ) ،طبقه بندي و درمان بيماري ها همراه با توصيه هاي لازم هم اکنون در تمامی مراکز سلامت وابسته به مجتمع های سلامت دولتی و خصوصی و مراکزو پایگاههای سلامت روستایی در سطح شهرستان تبریز و براساس 2 جلد کتاب راهنمای آموزشی مراقبتهای ادغام یافته سالمندی در دو سطح غير پزشک و پزشک در حال اجرا می باشد:
1. بسته خدمات نوین سلامت سالمندان ویژه غیر پزشک(PDF)
2. بسته خدمات نوین سلامت سالمندان ویژه پزشک (PDF)
3. مراقبتهای ادغام یافته سالمندی ویژه بهورز و مراقب سلامت (PDF)
این برنامه شامل سه بخش است :
1.ارزیابی 2.طبقه بندی 3.توصیه
انواع مراقبت ها مشتمل است بر : مراقبت جدید و دوره ای وشامل اقدامات و کنترل بیماریهای زیر می باشد:
- مراقبت از نظر فشارخون 60سال و بالاتر
- غربالگری تغذیه در سالمندان
- غربالگری افسردگی سالمندان
- مراقبت از نظر خطر سقوط و عدم تعادل در سالمندان
- پیشگیری از سکته های قلبی و مغزی از طریق خطر سنجی و مراقبت ادغام یافته دیابت ، فشار خون بالا و اختلالات چربی های خون
- ایمن سازی
♦ برنامه آموزش شیوه زندگی سالم در دوره سالمندی
اغلب سالمندان می توانند توانایی های شناختی و جسمانی خود را تا حد قابل توجهی حفظ کنند به شرط آن که شیوه زندگی سالم را اتخاذ نمایند . نیاز های جسمانی در سنین پیری از اهمیت فراوانی برخوردار هستند و مسائل روانی ناشی از سالمندي نيز تحولات بسياري در روش زندگي اين گروه به وجود مي آورد.در دوره سالمندي شخص ممکن است به دليل محدوديت هاي مربوط به تغييرات پيري براي برآورد کردن نياز هاي اساسي به کمک ديگران نياز داشته باشد.در اين راستا آموزش بهداشت و شيوه زندگي سالم به سالمندان و افراد خانواده آنان امر مهمي است که مي تواند بسياري از مشکلات ناشي از تغييرات پيري را کنترل و يا به تعويق انداخته و سلامتي سالمندان را حفظ نمايد
هدف آموزش شیوه زندگی سالم به سالمندان
- افزایش آگاهی جامعه و بویژه سالمندان نسبت به فرآیند پیری و ابزار غلبه برعوامل ایجاد کننده آسیب ها و معلولیت ها
- افزایش آگاهی جامعه نسبت به حفظ احترام و شأن و حرمت سالمندان و حفظ موقعیت و جایگاه سالمند در خانواده و جامعه
به همین منظور در مجموعه ۴ جلدی راهنمای بهبود شیوه زندگی سالم در دوره سالمندی تهیه گردیده است. در این کتاب ها توصیه هاي بسيار ساده اما مفيد ، براي يک زندگي سالم ارائه شده است . اين توصيه ها براي سالمندان سالم طراحي شده اند و اگر چنانچه سالمندي ، طبق نظر پزشک خود بيماري خاصي نداشته باشد ، مي تواند اين توصيه ها را در زندگي روزمره خود به کار بندد و يا حتي مي تواند آن ها را به خانواده خود نيز آموزش دهد.
♦ راه اندازي کانونهای دوستدار سالمند
هدف كلي از اقداماتي كه هم اكنون در کشورانجام ميگيرد تامين،حفظو ارتقا سلامت جسمي،رواني،معنوي واجتماعي سالمندان به منظوربهره مندي آنان ازكيفيت زندگي بهترازجنبه هاي مختلف دردوران سالخوردگي ميباشد وکشورهای در حال توسعه نیازمند تدابیر خاص وسیاستهای ویژه برای سالمندان می باشند وچرا که نمیتوان تنها با الگو برداری از کشورهای توسعه یافته برنامه ریزی نمود.
برنامه ها و سياستها بايددرزمينه هايي باشدكه مشكلات كنونی سالمندان رادرنظرداشته وبراي جمعيت سالمندآينده نيز تمهيدات لازم فراهم گردد وبين ارائه خدمات بهداشتي وخدمات اجتماعي تعامل وتعادل ايجادگردد لذا با توجه به مطالب فوق الذکر در معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تبریز بر آن شدیم که کانون هایی تحت عنوان "کانون دوستدار سالمند"با اهداف ذیل در سطح استان آذربایجان شرقی ایجاد گردند .
معرفی کانونهای دوستدار سالمند شهر تبریز 